Hurda teşviki ile ÖTV’siz sıfır araç fırsatı, son olarak 2019 yılında gündeme gelmişti. ÖTV muafiyeti ile sıfır kilometre araç sahibi olmak isteyenler için yeni bir gelişme gündeme geldi. Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne, 2000 model ve altı araç sahiplerini ilgilendiren yeni bir kanun teklifi sunuldu. Teklifte, 25 yaşından büyük araç sahiplerinin araçlarını hurdaya ayırarak ÖTV’siz yeni bir araç satın alabilmeleri öngörülüyor. Bu da Türkiye’de TÜİK verilerine göre kayıtlı bulunan 3 milyondan fazla 25 yaş üstü araç sahibini ilgilendiriyor. Ayrıca, şoför esnafı için ÖTV ve KDV muafiyetli araç satın alma imkanı ile ağır hasarlı araçların trafikten çekilmesine yönelik düzenlemeler de yer alıyor. Hürriyet Gazetesi Otomobil Yazarı Taylan Özgür Dil ise bu haliyle hurda teşvikinin uygulanmasının zor olduğunu vurguluyor. Peki, hurda teşviki nasıl uygulanacak? İşte, o konu hakkında detaylı bilgiler Teklif ile 25 yaş ve üstü olan taşıtların yenilerek ekonomiye kazandırılması, bu kapsamdaki ithalatın azaltılması, akaryakıt israfının önüne geçilmesi ve çevre kirliliğinin önlenmesi amaçlandığı açıklandı.Gerekçe olarak ise TÜİK verilerine göre 2023 yılı sonu itibarıyla Türkiye’de trafiğe kayıtlı araç sayısı 28 milyon 740 bin 492 adet olarak açıklanmış, bu sayı 2024 yılının Ağustos ayında 30 milyonu aşmıştır. Yine TÜİK’e göre Türkiye’de trafiğe kaydı bulunan araçların yaş ortalaması ise 14,5 olarak hesaplanmıştır. Araç sayısının yüzde 25’lik kısmı ise 21 yaşından büyük taşıtlardan oluşmaktadır.Yaşı büyük araçlar, tamir, bakım masrafları açısından külfet oluştururken diğer yandan trafikte de mal ve can kaybına sebep olacak şekilde tehlike arz edebilmektedirler. Ayrıca hem çevreye hem de ekonomiye zarar vermektedirler. Bu anlamda 25 yaşından büyük araçların geri dönüşüme verilmesi, ekonomik, çevre kirliliği, ulaşım güvenliği açısından ehemmiyet arz etmektedir.25 yaş ve daha büyük araçların geri dönüşüme verilmesini teşvik amacıyla araçlarını geri dönüşüme verenlerin bir defalığa mahsus olmak üzere Türkiye’de üretilmiş olmak kaydıyla alacakları yeni araçların Özel Tüketim Vergisinden muaf tutulması bu kapsamda önemli bir gelişme olacaktır. denildi. Ticari araç alacak olan şoför esnafını ilgilendiren kanun teklifi de sunuldu. Teklife göre, geçimini bir tek araçla temin eden şoför esnafının mevcut aracını yenilemek maksadıyla ve 10 yıl süre ile ticari faaliyetlerde kullanmak kaydıyla alacağı yeni ticari araç Özel Tüketim Vergisi’nden müstesna tutulması talep edildi.Şoför esnafına vergisiz araç satışına ilişkin gerekçe olarak Türkiye’de ticari araçlar gerek ithalat gerek ihracat gerekse de insan taşımacılığında kapsamlı bir yere sahiptir. TÜİK verilerine göre ülkemizde bulunan 30 milyondan fazla aracın yaklaşık 6,5 milyonluk kısmı minibüs, otobüs, kamyonet ve kamyondan oluşmaktadır. Diğer yandan 100 bine yakın ticari taksi faaliyet göstermektedir. Bununla beraber Türkiye Şoförler Odasına kayıtlı yaklaşık 1,5 milyon şoför esnafı bulunmaktadır.Ticari maksatlı araçların ilgili ekonomik faaliyetlerdeki kullanım oram göz önünde bulundurulduğunda şahsi araçlara göre daha kısa vadede yıprandığı bununla beraber bahse konu araçların bakım ve onarım masraflarının daha külfetli olduğu anlaşılabilmektedir. Yapılan taşımacılık ve ulaştırma faaliyetlerinin hem daha konforlu hem daha güvenli olabilmesi adına araçların kullanım açısından daha elverişli olması önem arz etmektedir. Yıpranan araçlarının bakım-onarım masrafları şoför esnafına külfet oluştururken yeni bir araca sahip olma imkânlarında da güçlük yaşadıkları bilinmektedir.Bu kapsamda geçimlerini tek bir araçla sağlayan şoför esnafının en az 10 yıl süre ile ticari faaliyetlerde kullanmak maksadıyla satın alacakları yeni araçların Özel Tüketim Vergisi ve Katma Değer Vergisinden muaf tutulması, şoför esnafının ticari faaliyetlerini kesintiye uğramadan sürdürmesini kolaylaştıracağı gibi yürütülen faaliyetlerinden daha sağlıklı ilerlemesine olanak tanıyacaktır açıklaması yapıldı. Yeni verilen bir teklifte ise trafik kazası veya doğal afet sonucu zarar görerek ağır hasarlı olduğu tespit edilen ve ekonomik ömrünü doldurma, eskime, yıpranma, kaza, yanma, tahrip edilme ve benzeri nedenlerle kullanılamaz duruma gelen araçların onarımı yapılarak yeniden trafiğe çıkarılmasının yasaklanması ve bu hükme aykırı davranan özel veya tüzel kişilere 500 bin Türk Lirası para cezası verilmesi talep edildi.Ayrıca, ağır hasarlı olduğu tespit edilen araçların sigorta şirketleri veya yetkili kurumlarca ihaleyle satışı ancak yedek parçalarının satışı veya aracın hurda olarak satışı ile mümkün olması, ağır hasarlı olduğu tespit edilen araçları bu amaçlar dışında satan veya trafiğe çıkaran sigorta şirketlerinin faaliyet izni 6 ay süre ile askıya alınması teklifte yer aldı.Bu teklife ilişkin gerekçede Trafik güvenliğinin en önemli hususlarından birisi de kullanılan trafik araçlarının teknik olarak güvenli olup olmadığıdır. Araçların güvenlik donanımı, sağlamlığı; kazalarda oluşacak hasarın boyutunu ve en önemlisi can güvenliğini de doğrudan etkilemektedir.Halk arasında pert olarak ifade edilen ağır hasarlı araçların trafikte güvenlik zafiyeti oluşturduğu aşikârdır. Her ne kadar ağır hasarlı araçlar onarım geçirse de bu onarımın yeterli olup olmadığının tam olarak takibi ve tespiti tartışma konusudur. Ağır hasarlı araçların nerede, nasıl, hangi standartlarda bakıma uğradığı her şeyden önce can güvenliği için önemlidir ve bu hususun takibi ve tespiti çok da kolay değildir.Onarımı sağlanan araçların onarım maliyetlerinin düşürülmesi adına hava yastığı, emniyet kemeri gergisi ve benzeri hayati önem taşıyan parçaların teknolojiyi suiistimal ederek basit hile yöntemleriyle işlevsiz ve hatalarının görünmez hale getirildiği de bilinmektedir. Bu basit hile yöntemleri, tamir sonrası trafiğe çıkan araçlarda son kullanıcı için olası kazalarda can kaybı riskini arttırmaktadır.Trafikte kullanılan araçların sağlamlığından ve güvenirliğinden emin olmamız bir güvenlik konusudur. Güvenliğimizi sağlamamız açısından da birtakım tedbirlerin alınması şarttır. Bu anlamda kaza sonrası ya da doğal afet sonucu zarar gören ağır hasarlı araçların yeniden onarımı yapılarak trafiğe çıkarılması önlenmelidir. Bu hususta özellikle sigorta şirketlerinin de sorumluluk yüklenmesi gerekmektedir. Kanun Teklifi ile güvenliği ve sağlamlığı tartışma konusu olan ağır hasarlı araçların trafikte yer almaması ve bu anlamda can güvenliğinin artırılması amaçlanmaktadır denildi. Sıfır km ve yerli araç satın alma şartı aranan bu teklif, geçen haftanın en çok konuşuldu. Aracını yenilemek isteyenleri sevindiren teklifin bu haliyle yasalaşması ise oldukça uzak bir ihtimal. Çünkü teklifin yasalaşması halinde devletin ciddi bir ÖTV gelirinin üzerini çizeceğini tahmin etmek zor değil. Zehir saçan ve trafikte tehlikeye neden olan bu araçlar için 2 farklı teşvik verilebilir: İlki tıpkı 2018-19 yıllarında uygulanan ancak daha sonra bitirilen, “belli bir fiyata kadar olan araçların ÖTV’sinde sabit tutarda indirim yapılması” olabilir. Örneğin, 2019’da 70 bin TL’ye kadar olan araçların ÖTV’sinden belirlenen bir tutar düşülüyordu. Diğer bir seçenek ise geçtiğimiz günlerde Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Başkanı Cengiz Eroldu’dan geldi. Hurda araçlara “yeşil fon” önerisi sunan Eroldu, “ÖTV indirimi yoluyla değil Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı üzerinden oluşturulacak bir fon ile eski aracını bertaraf edene belli bir rakam verilmesi, şeklinde olmalı” demişti.
