Bakan Şimşek’in açıklamaları şöyle: Hem Avrupa Merkez Bankası hem de Fed’in faizinde düşüş beklenebilir. Küresel fonlama maliyetini kısa vadeli olumlu etkiliyor. Uzun vadeli borçlanma faizleri yukarı yönlü, bu da belirsizliği yansıtıyor. Jeopolitik gerginliklerde artış var. Finansal piyasalar bunu pek umursamıyor gibi. Etkilerinin sınırlı olacağını düşünüyorlar ya da kopuş var. Piyasalar jeopolitik gelişmelere hassas değil gibi görüntü çıkıyor. Kısa vadede arkadan esme ihtimali olanlar söz konusu. Kısa vadede Türkiye ekonomisi ve programını destekleyici ortam var. Dünya önemli sorunlarla karşı karşıya. Dünyada ticarette parçalanma ve korumacılık söz konusu. Uzun vadeli faizlerin olduğu ortam sorun kaynağı. Dünya nüfusu yaşlanıyor. YENİ DÖNEM BELİRSİZLİĞİNİN BİR KISMI ABD KAYNAKLI İkinci Dünya Savaşı sonrasında kural bazlı mekanizmalar oluşturuldu. Kural bazlı yani serbest ticaretten uzaklaşma söz konusu. ABD’deki sanayi üretimi son 25 yıldır artmıyor. GSYH ve tüketici harcamaları muazzam şekilde artmış, burada Çin etkisi söz konusu. Çin’le olan rekabet nedeniyle küresel ticarette parçalanma artık yeni normal. Dost ülkelerden tedarik şu anda çok önemli trend oluşmaya başladı. Küresel ticaret politikalarının endeksi ciddi boyutlara ulaşmış durumda. 20 Ocak sonrası gümrük tarifelerinde ne tür değişiklik olacak onu yansıtıyor. Yeni dönem belirsizliğinin bir kısmı ABD kaynaklı. ABD’nin ticaret politikası belirsizliklerinden herkes etkilenecek. Bazı ülkeler az bazıları çok etkilenecek. Bizim az etkilenmemiz beklenir. ABD’nin yeni ticaret politikalarının bize etkisi büyük olabilir. Sebebi Çin ihracatının rota değiştirmesi. Hepimizi etkileyecek. Belki sebep olarak programı göstereceksiniz, içerideki gelişmeleri göstereceksiniz. Yeni ABD yönetimi seçim öncesi söylediklerini amel ederse, Çin’e yüzde 60 gümrük tarifesi artışına giderse bu bizi dolaylı olarak ciddi şekilde etkileyebilir. DOLARDAKİ DALGALANMA BİZİ ETKİLİYOR Dolar hepimizi ilgilendiriyor, küresel para birimi. Dolardaki dalgalanma bizi etkiliyor, hammaddeyi dolarla ithal edip ihracatı euroyla yapıyoruz. Paritedeki değişiklik bizim rekabet gücümüzü etkiliyor. Ticaret savaşları başlarsa büyümeyi olumsuz etkiler. Dolayısıyla bunlar yapısal, biz bilmiyoruz, bir belirsizlik var. Çin’in otomotiv üretim kapasitesi 45 milyon. Dünyanın toplam otomobil pazarı 90 milyon. Çin yeni yeni ihracata başladı. AB ve ABD’nin tedbir alması halinde bizim pazarlar az etkilenecek. Bizim bir miktar bu konulara kafa yormamızda fayda var. Dolayısıyla diğer sektörlerde benzer hususlar var. Kötümser olmamız için sebep yok. Trendleri iyi okuyup tedbir almamız gerekliliği çok net. Küresel faiz oranları sıfıra yakınken borcun ne kadar olduğu önemli değildir. Uzun vadeli faizler yüksek kalacaksa o zaman da bu yüksek borçluluk bizim pazarlarımızda sorun ve stres üretebilir. Biz Afrika’ya önemli pazar olarak bakıyoruz. Oralarda borçluluk yüksekse büyümeyi etkiler stres yaratır. Pazarlarınızı da gözden geçirmenizde fayda var. Türkiye’nin toplam borcunun milli gelire oranı yüzde 95. Dünya ortalaması yüzde 346. Türkiye bu anlamda da avantajlı. MAALESEF DAHA HIZLI YAŞLANACAĞIZ 65 yaş üstü nüfusun toplam nüfusa oranı dünyada da yüzde 10 bizde de yüzde 10. Maalesef bundan sonraki dönemde biz daha hızlı yaşlanacağız. Daha hızlı yaşlanma riskimiz bir realite. Kısa vadede yaklaşık bizim yaptığımız tahminlere göre 18 yıllık çalışma çağındaki nüfusun artıda olacağı bir dönem olacak. Ondan sonra bunu terse çevirmenin önemli alanlarından biri kadınların iş gücüne katılma oranları olmalı. Atıl olan iş gücünün aktif hale getirilmesi olacak. YAPAY ZEKA İNSAN ZEKASINI SENEYE YAKALAYACAK Yapay zeka eski sanayi devrimlerine hiç benzemiyor. Bu sizin işinizi nasıl etkiler? Yapay zeka, robotlar, üretim hatları bunlar sizin rekabet gücünüzü nasıl etkiler bu konu üzerinde düşünesiniz diye söylüyorum. Yapay zekanın insan zekasına yaklaştı mı sorusuna cevap olarak bir blog yazıldı. Genel anlamda yapay zekanın insan zekasını yakalaması ya bu sene ya da gelecek sene olacak. Yapay süper zeka muhtemelen 2030’da yakalanmış olacak. Sektör temsilcileri net şekilde ortaya koyuyor. PROGRAMA İNANMANIZI İSTİYORUZ Türkiye’de cari açık dramatik şekilde düştü, bu iyi bir haber. Daha az dış borç alacağız demek. Rezervlerimiz arttı, kırılganlık azaldı. Türkiye’nin risk primi düştü, borçlanma faizlerine etkisi var. KKM 144 milyar dolarla zirveye ulaşmıştı, zirveye göre 110 milyar doların üzerinde düşüş var. Gerçekten bu programa inanmanızı istiyoruz. Bu programı uygulamaya devam ettiğimiz sürece kredi notumuz da artmaya devam edecek. Para politikasının, maliye politikasının sınırı var, bu nedenle üretim ve ihracata öncelik veriyoruz. VERGİ YÜKÜNÜN ADİL DAĞILIMINI SAĞLAYACAK TEDBİRLER VAR Bütçe disiplini önemli, geçen sene tedbir almak zorunda kaldık, kimse yüksek vergi istemez, anlıyorum, ama tedbirleri almasaydık sonuçları daha ağır olurdu. Bütçe açığını geçen sene %5,2 ile sınırladık. Para politikasının, maliye politikasının sınırı var, bu nedenle üretim ve ihracata öncelik veriyoruz. Vergi yükünün adil dağılımını sağlayacak tedbirler var. Büyük mükelleflerin, yıllardır zarar açıklayan mükelleflerin incelenmesini önceliklendirdik. 2025’te önceliklerimiz büyük mükellef incelemeleri, sektörel saha denetimleri olacak, sektörel karlılık oranlarından düşük kalan mükellefler olacak. Kamuda kiralık taşıt sayısını %16 düşürdük. Türkiye’nin brüt dış finansman ihtiyacı azalıyor. 2025’te hedefimiz dezenflasyonun daha hissedilir olması ve yapısal dönüşümün hızlanması.
